نگهداری و پرورش گل ارکیده

_قسمتهای تشکیل دهنده گل ارکیده

خصوصیات متمایز ارکیده:

ارکیده ها از ۵ خصوصیت منحصر به فرد برخوردارند که باعث تمایز آنها از دیگر گیاهان می گردد. ١- گل های zxgomorphic گل های ارکیده نا منظم هستند و از نوعی تقارن محوری برخوردارند. تنها یک برش از مکانی خاص دو بخش مشابه و قرینه را ایجاد می کند و هر نوع برشی از قسمت های دیگر منجر به ایجاد دو قسمت غیرقرینه می گردد.

۲- گرده گرده گل های ارکیده به کیسه های مخصوص به نام pollinia چسبیده است که حشرات گرده افشان آنها را پس از گرده افشانی جدا می کنند. تعداد این کیسه ها برحسب جنس از ۱۲ – ۲ عدد متفاوت است.

3 – اندام های تناسلی نر و ماده (column) اندامهای تولید مثل گل ارکیده (پرچم و مادگی) هر دو درون ستونی متحد به نام Columnn یا
gynandrim قرار دارند. بساک در قسمت بالایی ستون و مادگی در بخش زیرین ستون می باشد

۴- شاخک Rostellum شاخک در سطح زیرین ستون ژیناندریوم بین بساک پرچم و کلاله قرار دارد. این شاخک دو نقش منحصر به فرد را ایفا می کند اول اینکه بین اندام زایای نر و مادگی است و مانع خود باروری می شود. دوم این که شاخک ماده چسبنده ای برای جلب حشرات تولید می کند. تمام عوامل جلب کننده موجود در گل که ممکن است جنسی، شیمیایی و بویایی باشند فقط برای جلب یک حشره خاص عمل می کنند و در هر گونه حشره خاصی عمل گرده افشانی را انجام می دهد. توجه: ترفند ارکیده ها برای گرده افشانی: برخی از انواع ارکیده برای جلب توجه حشرات نر از بوی حشره ماده تقلید می کنند تا بر گرده افشانی خود بیفزایند. ارکیده فلونوپسیس (خانواده ثعلبیان) گل های اغواگری هستند. آنها برای گرده افشانی از حشرات و جانوران به شیوه های گوناگونی استفاده می کنند و در بسیاری از مواقع در مقابل چیزی به آنها نمی دهند. بعضی از اعضای این خانواده با تقلید از گل های شهددار، زنبورها را به دام خود می کشانند و گروهی دیگر بویی زننده شبیه بوی گوشت فاسدشده تولید می کنند که می تواند مگس ها را به سمت خود هدایت کند. گونه Dendrobitumn sinense از این گیاه که در چین رشد می کند، می تواند با آزاد کردن ماده شیمیایی که به صورت طبیعی توسط زنبورها در هنگام احساس خطر ترشح می شود، زنبورهای سرخ زنبورخوار را که به دنبال غذای حاضر و آماده می گردند برای گرده افشانی فریب دهد. رایحه گونه Cymbidium Servatumn موشهای کوهستانی وحشی را که می توانند به کمک پوزه بلندشان گرده ها را از گلی به گل دیگر منتقل کنند، به خود جذب می کند و گونه های دیگر ارکیده در سراسر دنیا برای شباهت ظاهری داشتن به حشرات ماده یا ترشح بویی شبیه به آنها تکامل یافته اند تا بتوانند جنس نر را به خود جذب کنند و به کمک حشره ای که برای جفت گیری از گلی به گل دیگر پرواز می کند، به گرده افشانی ادامه دهند. تا کنون این مکانیسم گرده افشانی فقط در خانواده ارکیده شناسایی شده است.

۵ – بذرها گلهای ارکیده مقدار زیادی بذر تولید می کنند، به طور مثال یک غلاف بذری ارکیده در بر گیرنده ۵۰۰۰۰۰ تا یک میلیون بذراست. این بذر ها فاقد آندوسپرم هستند و در طبیعت بدون کمک قارچ ها قادر به جوانه زنی نمی باشند. هر گیاهی که حداقل ۴ مشخصه از پنج مشخصه گفته شده را دارا باشد به خانواده ارکیده تعلق دارد. ریشه ارکیده ریشه های هوایی در ارکیده ها علاوه بر وظایف کلی ریشه ها در گیاهان، وظایف دیگری از جمله ذخیره آب، ذخیره مواد غذایی، تنفس و فتوسنتز را نیز دارا می باشد. در ارکیده های سیمپودیال ریشه ها از ریزوم منشا می گیرند و در مونو پودیال از ساقه بیرون می آیند. در شرایط طبیعی ریشه بسیار شبیه به ساقه است و تقریبا دوسوم توده گیاه را تشکیل می دهد که این علت اصلی سازگار شدن این گیاه به شرایط متفاوت محیطی است. ریشه ها قدرت جذب نمک و مواد معدنی اندکی که در آب باران و شبنم صبحگاهی رانیز دارند. ریشه ها | با اندامی حیاتی بنام velamen پوشیده می شوند که لایه ای اسفنجی و سفید است که از اپی درم | متمایز می باشد و سطح ریشه را بجز در چند میلیمتر انتهایی می پوشاند. این بافت خصوصیات بسیار مفیدی دارد. این بافت می تواند آب زیادی را جذب کند و تا زمانی طولانی این آب را درون خود نگهداری کند و به مرور زمان آب رابه گیاه برساند. ویلامن ریشه را از سرما و خشکی زیاد حفظ می کند. همچنین لایه سلول چسبنده ای را می سازد که باعث استحکام ریشه می شود. ریشه به اندازه برگ قادر به تنفس است و در شرایط بین دو آبیاری که ويلامن خشک است می تواند تنفس کند. ریشه ها در انتهای خود دارای سبزینه هستند و قدرت فتوسنتز دارند. حتی در بعضی ارکیده سیم بیدیوم ها فتوسنتز مختص ریشه است و برگها در این گونه ها لاغر و ضعیف شده اند. از ارکیده های نیمه بی برگ Chiloschista وارکیده کاملا بی برگ Microcoeliaرا می توان نام برد.
کنترل های محیطی به طور معمول کاشت ارکیده ها در گلخانه های هیدروپونیک و دارای امکانات کافی جهت کنترل شرایط محیطی انجام می پذیرد.

١- نور:
گاهی در طبیعت ارکیده در سایه کامل رشد می کندارکیده ها قادرند در محل های متراکم از درختان نیز به رشد خود ادامه دهند.
نیاز نوری ارکیده در گلخانه ها مانند سایر عوامل بسته به جنس ارکیده تحت کشت، متفاوت است. در ایران به دلیل شدت نور بالا، نیازی به نور مصنوعی وجودندارد. معمولا ارکیده ها را در گلخانه هایی پرورش می دهند که شیشه های آن با رنگ سفید پوشانده شده است تا در داخل گلخانه کم و بیش سایه باشد. به طور تقریبی ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ شمع نور مورد نیاز این گیاه است که می توان چنین مقایسه کرد که یک روز ابری بهاری حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ شمع نور دارد و در مقابل یک روز تابستانی آفتابی حدود ۱۰۰۰۰ شمع نور را داراست. گونه کاتلیا نسبت به سایر گونه های ارکیده به شدت نور بیشتری نیاز دارند. گیاهان cymbidium در نور ۱ / ۶ تا ۱ / ۹ کیلو لوکس و cattleya در نور ۶/ ۲ تا ۳ / ۹ کیلو لوکس به خوبی رشد می کنند. Cymbidium نیز در نور کامل خورشید رشد خوبی دارد. ارکیده فالونوپسیس گیاهانی سایه دوست محسوب می شوند. با توجه بهاندازه غنچه و تعداد روزهای باقیمانده تاگلدهی کامل می توان دمای شب را انتخاب کرد.
تعداد روز لازم تا گلدهی به طور معمول ارکیده ها به ۱۴ ساعت نور در طی شبانه روز نیاز دارند. معمولا طول مدت تابش نور برای ارکیده های مختلف به طور تجربی بدست می آید. در واقع نیازهای نوری بسته به واریته متفاوت است، البته اکثر ارکیده هایی که در اتاق نگهداری می شوند تابش مستقیم نور خورشید را دوست ندارند. در این حالت نور معمولی کافی به نظر می رسد. لازم است همواره به رنگ برگ ها توجه داشت. در صورتی که برگ ها به زردی بگراید به این معناست که گیاه نور زیادی دریافت می کند و اگر برگ ها سبز تیره شوند نشانه کمبود نور می باشد. ۲-دما ارکیده ها گیاهانی گرمسیر بوده و بومی شرایط گرم و مرطوب محسوب می شوند و به همین دلیل می توان آنها را در دمای آپارتمان ها نگهداری کرد.دمای مطلوب این گیاه بین ۱۲ تا ۲۸ درجه سلسیوس (۵۵ تا ۸۵ درجه فارنهایت) است. بهتر است گیاه در نزدیکی لوازم گرمایشی قرار داده نشود. در گلخانه های حرفه ای برای
رشد ایده آل، دمای شبانه را حدود ۱۵ . ۵ درجه سلسیوس و دمای روزانه را در دمای ۲۳ تا ۲۶ درجه سلسیوس نگهداری می کنند. دمای پاییزه موجب تحریک گل آغازی و بلندشدن طول ساقه گلدهنده می شود ولی دمای بسیار پائین موجب سقط غنچه ها می شود. دماهای بالای ۳۰ درجه سلسیوس رشد گیاه را کند می کند.دمای مناسب ارکیده نیز تحت تاثیر جنس گیاه خواهد بود. ارکیده های cymbidium برای گل دادن به دمای ۱۰ درجه سلسیوس در شب و ۲۱ تا ۲۴ درجه سلسیوس در روز نیاز دارند.
گونه های Cattliya به دمای ۲۷ درجه سلسیوس در روز و۱۸ درجه سلسیوس در شب نیاز دارد. زمانی که چندین گونه ارکیده در یک محل کشت داده شوندبه ۲۷درجه سلسیوس در روز و ۱۵ درجه سلسیوس در شب نیاز است. در خانه طی زمستان می توان ارکیده ها را پشت پنجره های بسته یا اتاق های نشیمن نگهداری نمود. در طول تابستان گرمای مدام می تواند به ارکیده ها آسیب برساند مخصوصا اگر تهویه محیط مناسب نباشد. ٣- رطوبت بسیاری از ارکیده ها در رطوبت ۳۰ تا ۴۰ درصد به خوبی رشد می کنند اما بعضی گونه ها احتیاج به رطوبتی معادل ۸۰ درصد دارند. بهتر است در فصول گرم آب پاشی روزانه انجام گیرد که البته لازم به ذکر است در فصول سرد تکرار این عمل کاهش می یابد. ۴-آبیاری آبیاری و کیفیت آب مورد استفاده برای ارکیده ها از مهم ترین عوامل محیطی مربوط به پرورش این گل ها | است. در ماه های گرم سال گلدان های ارکیده باید به طور مرتب هر چند روز یک بار آبیاری شوند در ماه های زمستان فواصل آبیاری بیشتر می شود. به طور کلی می توان گفت ارکیده ها را به طور کامل باید آبیاری کرد و پس از آن تا شروع خشک شدن سطح خاک گلدان نباید به آن آب داد. فاصله آبیاری بسته به مواد تشکیل دهنده خاک گلدان دارد. بنابراین حدود یک بار در هفته تا یک بار در ده روز فاصله پیشنهادی برای آبیاری است. همچنین لازم است از پاشیدن آب بر غنچه ها و شکوفه ها جلوگیری شودتا که عمر گلها را کم نگردد.ریشه های هوایی بیشتر ارکیده ها باید در فواصل دو آبیاری خشک شوند این امر بخصوص در مورد کاتلیا ضرورت دارد. ارکیده های کاتلیا را می توان با آب دارای اسیدیته ۴ تا ۹ آبیاری نمود. سبک و سنگینی آب تاثیر کمی بر رشد گیاه دارد با این وجود آب سنگین نباید در سیستم آب فشانی بکار برده شود. استفاده از آب با هدایت الکتریکی کمتر از ۱۲۵ ppm بسیار مطلوب است. میزان ۵۰۰ – ۱۲۵ ppm خوب، مصرف آب ۸۰۰ – ۵۰۰ ppm با احتیاط و آب بیش از ۸۰۰ ppm غير قابل استفاده است. بهترین دمای آب برای آبیاری آب 0 الی ۶۰ درجه سلسیوس است. به طور معمول گیاه را در اسفندماه به گلدانی حاوی مخلوطی از خاک برگ، پیت و خاک معمولی منتقل نموده در ابتداء به میزان کم آبیاری می کنند در همان حال به دفعات زیاد با آب فاقد مواد قلیایی بر روی برگها آب پاشیده و یا گلدان را در محل مرطوبی قرار داده می شود. در نیمه دوم فروردین ماه، آب فراوان و آبپاشی اندک ضروری است. زمستانها گلدان را در مکان سردی تحت ۸ درجه سیلیوس حرارت قرار دارد و از میزان آبیاری کاسته می شود.اندازه گلدان نیز یکی از عوامل تعیین کننده نسبی گیاه به آب است