بسترهای کاشت گیاهان گلدانی

گیاهان، آب و مواد معدنی ضروری خود را از بستر کاشت تأمین می کنند. بسترهای کاشت گوناگونی از قبیل خاک باغچه، خاکبرگ، خاک کوش، پرلایت، ورمی کولایت، کوکوپیت، پیت ماس، کود دامی و … وجود دارد. اکثر گیاهان برای رشد مناسب به ترکیبی از چند نوع بستر کاشت نیاز دارند. در این بخش به طور مختصر برخی از بسترهای کاشت گیاهان آپارتمانی توضیح داده میشود.
خاک باغچه
کشت وکار هرساله باغچه ها و اضافه کردن مقادیری کود دامی به خاک آنها و پوسیدن بقایای گیاهی موجود در آنها موجب شده است که خاک باغچه به عنوان یکی از اجزای مخلوط خاکی خیلی از گل های آپارتمانی استفاده شود. برای استفاده از خاک باغچه لازم است از لایه های بالای خاک استفاده کنیم.
خاک برگ

این خاک در نتیجه تجزیه و پوسیده شدن برگ درختان به وجود می آید. این خاک از نظر مواد غذایی ضعیف است؛ اما به عنوان سبک کننده ترکیب خاکی و برای جذب رطوبت بیشتر در خاک، در اکثر ترکیب های خاکی استفاده می شود. برای تهیه خاک برگ باید برگ درختان را در گودالی بریزیم. در منازل می توانیم از ظروف بزرگ نظیر بشکه های فلزی یا پلی اتیلنی در حیاط یا پشت بام استفاده کنیم. سپس به صورت لایه ای، مقدار کمی آهک و همچنین کود اوره به همراه آب به آن اضافه کنیم. در پایان آنها را فشرده می کنیم و رویشان را با لایه ای از خاک می پوشانیم. بعد از سه تا چهار ماه، خاک برگ را به هم می زنیم و مجددا آبپاشی و فشرده می کنیم. در طول یک سال، این عمل را سه تا چهار بار تکرار می کنیم و پس از آن بعد از الک کردن، خاک برگ برای استفاده آماده است.
کمپوست
امروزه پس مانده های مواد غذایی منازل در شهرها به خصوص شهرهای پرجمعیت را پس از جمع آوری و طی مراحلی، به نوعی بستر کاشت تبدیل می کنند که مواد غذایی لازم برای گیاه را دارد و کمپوست نامیده می شود. کمپوست ها به انواع مختلفی از قبیل ورمی کمپوست و کمپوست گوگرددار تقسیم شده، تحت عنوان کود آلی عرضه می شوند و در ترکیب مخلوط خاکی گلدان از آنها استفاده می کنند.
پیت
بقایای گیاهان آبی مردایی است که به شکل نیمه پوسیده تا کاملا پوسیده عرضه می شود. پیت ها ظرفیت خوبی برای نگهداری آب دارند و دارای انواع مختلفی هستند که از آن جمله میتوان به پیت خزه و کوکوپیت اشاره کرد. ١. پیت خزه: رنگ قهوهای دارد و ظرفیت نگهداری آب آن حدود ده برابر وزن خشکش است. از این ماده بیشتر برای افزایش نگهداری آب در خاک استفاده می شود. قبل از استفاده از پیت خزه، باید آن را تکه تکه و مرطوب کنیم. ٢. کوکوپیت: از پوسته نارگیل به دست می آید و در مخلوط خاکی از آن استفاده می شود. این ماده ظرفیت خوبی برای نگهداری آب دارد.
پرلیت
این ماده منشأ آتشفشانی دارد و حدود سه تا چهار برابر وزنش آب جذب می کند. پرلیت به منظور افزایش هوای مخلوطهای خاکی و سبک کردن آنها استفاده می شود.
ماسه
به ذراتی گفته می شود که حداکثر قطر ذرات آن ۲ میلی متر باشد. ماسه رودخانه ای که اصطلاحا ماسه سیاه نامیده می شود، در باغبانی برای افزایش نفوذپذیری مخلوط خاکی و همچنین ریشه دار کردن قلمه ها استفاده میشود.
کود دامی
کود جامد دامی که در ترکیب مخلوط خاکی استفاده می شود، بهتر است از نوع کود گاوی باشد. کود دامی باید حتما به صورت پوسیده استفاده شود. همچنین از کود پرندگان در طول دوره پرورش گیاهان به عنوان کود سرک می توان استفاده کرد.
مخلوطهای خاکی
گیاهان آپارتمانی برای رشد مناسب به ترکیبی از انواع خاکهای ذکرشده نیاز دارند که به آن، مخلوطهای خاکی گفته می شود. نمی توان برای همه گیاهان زینتی یک ترکیب خاکی پیشنهاد کرد؛ اما برخی پرورش دهندگان گیاهان آپارتمانی یک ترکیب خاکی را پیشنهاد کرده اند که در صورت دسترسی نداشتن به فرمول خاکی مناسب گل ها می توان از آن استفاده کرد. این ترکیب خاکی عبارت است از: یک چهارم خاک باغچه + یک چهارم خاک برگ + یک چهارم کود
پوسیده دامی + یک چهارم ماسه.مخلوطهای خاکی استفاده شده برای گل های آپارتمانی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوتی دارند که میتوان به اسیدیته و همچنین میزان املاح موجود در آن (EC) اشاره کرد. گیاهان آپارتمانی را از نظر حساسیت به اسیدیته خاک به دو گروه عمده تقسیم بندی می کنند:
1. گیاهان آهک گریز
این گیاهان در محیط اسیدی، رشد مناسبی دارند. به طور کلی خیلی از گیاهان آپارتمانی که برای گل هایشان پرورش می یابند، در این دسته قرار می گیرند. آزالیا، گاردنیا، گلوکسینیا، هورتنسیا و سوسن از این گروه محسوب می شوند. برخی از گیاهان برگزینتی مانند حسن یوسف و سرخس نیز در این دسته قرار دارند. این گیاهان را باید تا می شود، با آب باران یا آب جوشیده سرد آبیاری کرد. ترکیب کلی مناسب برای گیاهان آهک گریز: دو قسمت پیت + یک قسمت کمپوست + یک قسمت خاک برگ.
۲. گیاهان آهک دوست
این گیاهان در محیط قلیایی رشد مناسبی می کنند. کاکتوسها، داوودی و گل سنبل از جمله این گیاهان هستند. این گیاهان را می توان با آب معمولی آبیاری کرد.ترکیب کلی مناسب برای گیاهان آهک دوست: یک قسمت خاک باغچه + یک قسمت خاک برگ + سه قسمت ماسه.
ضدعفونی کردن خاک
ضدعفونی کردن بستر کاشت به منظور از بین بردن عوامل بیماری زا صورت می گیرد. برای ضدعفونی کردن خاک روش هایی از جمله ضدعفونی کردن به کمک حرارت مستقیم، به کمک آفتاب و همچنین با سموم شیمیایی وجود دارد. ساده ترین روش برای ضدعفونی کردن خاک در منزل، ریختن خاک مرطوب در یک دیگ و حرارت دادن آن در دمای ۷۵ تا ۸۰ درجه سانتی گراد به مدت نیم ساعت است. در ضدعفونی با سموم شیمیایی از انواع قارچ کش های موجود در بازار
استفاده می کنیم که البته به دلیل خطرهای احتمالی، در منزل توصیه نمی شود. در ضدعفونی با آفتاب ابتدا باید بستر کاشت را مرطوب کنیم. سپس آن را در محلی آفتاب گیر مثل پشت بام روی همدیگر انباشته کنیم و بعد با پلاستیک کاملا بپوشانیم. این عمل در تابستان انجام می گیرد و زمانی که باید خاک زیر پلاستیک باشد، سه تا چهار ماه است. ضدعفونی خاک با آفتاب، سالم ترین نوع ضدعفونی است؛ اما عیب عمده آن طولانی بودن مدتش است.