ازدیاد غیر جنسی

قلمه

قلمه به قسمتی از ساقه، ریشه یا برگ گیاه گویند که پس از جدا سازی از گیاه مادری، در شرایط مناسب قرار داده می شود تا تولید ریشه و شاخه کرده و گیاهی جدید از آن حاصل شود. مسلم است که گلدان ارکیده  حاصل از این عمل، صفات مشابه یا گیاه مادری خواهند داشت. ازدیاد به وسیله قلمه مهم ترین و متداول ترین روش تكثير غیر جنسی گیاهان محسوب می شود. متداول ترین نوع قلمه، قلمه ساقه است که آن را بر اساس میزان رسیدگی و بلوغ چوب در چهار گروه تقسیم بندی می کنند. قلمه اكثر ارکیده های منو پودیال پاتک پایه مانند Vanda و Arachnis را می توان با قلمه انتهایی تکثیر نمود. معمولا قلمه های ارکیده بزرگتر از ۷ / ۵لی ۱۰ سانتی متر در نظر گرفته می شوند. قلمه انتهای vanda معمولا به طول ۳۰ تا ۳۷ سانتی متر بوده و باید دارای ۱۲ برگ و چند ریشه هوایی باشد. قلمه های Arachnis به طول ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر در نظر گرفته می شوند که باید ریشه هوایی نیز داشته باشند. دو جنس phalaenopsis و phaius را می توان با قلمه های گلدار ازدیاد کرد. در جنس phalaenopsis گره زیر اولین گل دارای یک جوانه گل است و گره پایین دوام چندانی ندارد. پس بهتر است از قلمه هایی با گره های میانی استفاده شود. همچنین لازم است محل قلمه برداری حتی الامکان نزدیک پیاز کاذب باشد. ساقه های قطع شده را در محلول کلروکس ۱۰٪ به مدت ۱۰ تا ۱۲ دقیقه قرار می دهند پس از آن ساقه ها را خارج و دوباره انتهای آنها را با چاقوی ضد عفونی شده قطع می کنند. آنها را در محلول knudsonsc قرار می دهند پس از 3 ماه گره گیاهی شروع به نمو می کند با تشکیل ۲ تا ۳ ریشه می توان گیاه را از محیط کشت خارج و در گلدان کاشت.| پا جوش بر روی ریشه برخی گیاهان جوانه های نابجایی وجود دارند که پس از رشد، شاخه هایی را تولید می کنند با بریدن این شاخه ها همراه با ریشه می توان اقدام به تکثیر آن ها کرد. برخی گونه های ارکیده پا جوش تولید می کنند. جنس هایی مانند Dendrobium و Epidendrum پاجوش هایی دارند که دارای ریشه هوایی نیز هست و از آنها برای تکثیر ارکیده استفاده می شود.

تقسیم بوته

یکی از ساده ترین روش ها برای تکثیر اغلب گیاهان آپارتمانی و حتی بعضی از گیاهان باغچه ای، تقسیم بوته | است. در این روش اساس کار این است که گیاه از گلدان خارج شده و به چند گیاه کوچک تر که دارای ریشه هستند تقسیم شود. به این ترتیب یک گیاه کامل ممکن است به دو، سه و یا حتی چهار گیاه کوچک تر تبدیل گرددCattleya و دیگر ارکیده های چند پایه را با تقسیم بوته ازدیاد می کنند. این روش ازدیاد برای گیاهانی انجام می گیرد که ۶ پیاز کاذب یا بیشتر داشته باشند. محل برش ریزوم از بین سومین و چهارمین پیاز کاذب بوده و هر دو قسمت را به صورت گیاهانی مجزا در گلدان می کارند. Paphiopedilum و cymbidium نیز بدین صورت تکثیر می شوند. برای نگهداری ارکیده پس از تکثیر و جدا کردن آن ابتدا یک بسته سنگ ریزه استریل یا پوکه معدنی را آماده می کنند. از آن جا که لازم است بستر عاری از هرگونه آلودگی های قارچی و بیماری باشد، ابتدا آنها را ضدعفونی می کنند. گاهی به منظور جلوگیری از برخی مشکلات مقداری زغال به این سنگ ریزه ها یا دیگر نگهدارنده ها در بستر کشت اضافه می شود.تقسیم ساقه های زیر زمینی برخی ارکیده هادارای ریزوم یا ساقه زیرزمینی هستند. در صورتی می توان از این اندام به عنوان منبع تکثیر استفاده نمود که گیاه حداقل دارای ۳ جفت برگ باشد، با خشک شدن گل گیاه را از گلدان ها خارج نموده ریزوم ها را که هر قسمت داری ریشه و برگ بوده جدا کرده و به طور افقی در گلدان ها کشت می نمایند.
کشت بافت کشت بافت و سلول گیاهی به همراه روشهای مهندسی ژنتیک از ارکان مهم فناوری زیستی به عنوان یکی از علوم پیشرفته دنیا به شمار می آیند. با علم به این موضوع که هر یک از سلول های گیاهی تمایز نیافته توانایی تبدیل شدن به گیاه کامل را دارند، دریچه ای تازه پیش روی دانشمندان و محققان علوم زیستی گشوده شد، به نحوی که در مقایسه با روش های اصلاح سنتی گیاهان، تسریع قابل ملاحظه ای در مدت زمان اجرای برنامه های اصلاحی به وجود آمد و امکان انجام تلاقی های بین جنسی را نیز فراهم نمود. علاوه بر این نگهداری ذخایر توارثی و تولید گیاهان هاپلوئید از جمله کاربردهای مهم دیگر کشت بافت و سلول گیاهی می باشند. روش های کشت بافت مبتنی بر دو مرحله تمایز زدایی و تمایزیابی است که انجام هر یک از این مراحل به شرایط خاصی نیاز دارد. در این روش که در شرایط ضد عفونی شده انجام می پذیرد طی مدت یکسال می توان به تولید یک میلیون گیاه مجزا از والد مادری اقدام کرد. کشت بافت چند سال تامر حله گلدهی به طول می انجامد گیاهان عاری از ویروس تولید می گردند. قطعات گیاه در محیط کشت می تواند به طور نا محدودی رشد کرده و توده سلولی تمایز نیافته به نام کالوس تولید کنند. لازم است که محیط کشت حاوی هورمون های گیاهی مانند اکسین، سیتوکسین و جبیرلین باشد. به کمک یک حایل یا نگهدارنده مثل پوکه معدنی یا سنگریزه، عناصر غذایی را برای ارکیده فراهم کرده و سپس آنها را مورد تغذیه قرار می دهند. تعویض گلدان قبل از فصل رشد و شکوفه دادن معمولا یک دوره ۲ تا ۶ هفته ای گیاهان در خواب به سر می برند که بهترین زمان برای تعویض گلدان است. هر ۸ ماه یک بار گلدان ارکیده باید تعویض شود. پس از تعویض گلدان به مدت کمتر از یک هفته در آبیاری صرفه جویی و پس از آغاز رشد جدید و ایجاد ریشه های تازه میزان آبیاری به حالت عادی بر می گردد. اغلب پرورش دهندگان از گلدان های پلاستیک شفاف که داخل گلدان دیده می شود استفاده می کنند. برداشت ارکیده ها زمان برداشت ارکیده ها هنگامی است که گل ها کاملا شکفته شده باشند ولی از زمان شکوفایی آنها خیلی نگذشته باشد. ارکیدهها جزء دسته هایی هستند که در حالت غنچه قابلیت شکوفایی کامل را ندارند. برداشت گل ها در صبح زودانجام می گیرد. فیزیولوژی پس از برداشت گلهای شاخه بریده هدف از مطالعه فیزیولوژی پس از برداشت گل های شاخه بریده، درک رفتار و اختلالات گل های برداشت شده است. درک ساز و کارهای بیولوژیکی که طی انبارداری فعال شده و یا از آنها جلوگیری می شود، جهت توسعه بخشیدن به استراتژی های فنی ممانعت از کاهش کیفیت ضروری است. عمر پس از برداشت یا عمر گلجایی عاملی کلیدی جهت متقاعد شدن خریدار برای خرید گل های شاخه بریده خواهد بود.غالبا پس از برداشت، تعادل هورمونی در گل های شاخه بریده تغییر می کند. استرس، بیوسنتز اتیلن را تحریک نموده که منجر به تسریع پیری یا ریزش در گل های شاخه بریده حساس به اتیلن می شود. گل های شاخه بریده حساس به اتیلن، به غلظت های یک تا سه میکرولیتر بر لیتر بطور کامل پاسخ می دهند که در صورت اعمال تیمار با بازدارنده های بیوسنتز یا عمل اتیلن، زمان پاسخ دهی، طولانی تر خواهد بود. اسید آبسایزیک (ABA) هورمون گیاه دیگری است که می تواند نقش مهمی در خلال پیری گل دارد. تجمع اسید آبسایزیک با تنش آبی در برگ ها و گلبرگ ها بر انگیخته می شود و ممکن است ناشی از تجزیه کاروتنوئیدها در برگ ها باشد.فقدان هورمون سایتوکاینینها را از ریشه های گیاه مادری دریافت پس از برداشت عامل هورمونی دیگری در ایجادپیری گل ها می باشد. آب از دست دهی نیز سبب پژمردگی و کاهش عمر گل ها می گردد. عوامل محیطی همانند دما، رطوبت نسبی، اتیلن خارجی و نور مسبب کاهش طول عمر گل های شاخه بریده می باشد که لازم است به منظور کاهش این اثر شرایط را تحت کنترل در آورد. اختصاص دادن درجه استاندارد برای بریدن گل ها یکی از مهم ترین بحث ها در رسیدگی می باشد. هدف مشخصی مانند طول ساقه همیشه خصوصیت اصلی استاندارد برای بسیاری از گل ها است. وزن کردن دسته ها نیز نشان دهنده خصوصیت گل است. استحکام ساقه، اندازه گل، بلوغ و یکنواختی وخصوصیت شاخ و برگ از جمله فاکتورهایی است که باید در دسته بندی کردن گل ها مورد توجه قرار گیرد. عوامل دوام گل های ارکیده مدت دوام گل های ارکیده به چند عامل بستگی دارد اولین عامل نوع ارکیده است به طور مثال ارکیده فلانوپسیس ماه ها گل می دهند. عامل مهم دیگر سن غنچه است و عامل سوم چگونگی نگهداری ارکیده ها می باشد. ارکیده ها در هوای خنک و به دور از تابش مستقیم نور خورشید دوام بیشتری خواهند داشت. زمانی که گلدهی ارکیده ها متوقف می شود با فراهم کردن شرایطی بعد از یک دوره استراحت ارکیده به گلدهی مجدد تشویق می شود. به منظور گلدهی مجدد کارهای زیر انجام می گردد:

1- آبیاری هفته ای یک بار 
۲ – افزودن محلول غذایی رقیق به میزان یک چهارم قاشق چایخوری از کودهای مخصوص ارکیده در سه لیتر آب
٣- نور و رطوبت کافی
ارکیده ها در دمای یک درجه سلسیوس به مدت زیادی قابل نگهداری نیستند زیرا پس از سه روز گل ها قهوه | ای رنگ شده و قابلیت بازاریابی خود را از دست می دهند. پس از چیدن، گل ها را باید در دمای هالی ۷درجه سلسیوس در انبار نگهداری کرد و در این دما اكثر ارکیده ها را می توان ۱۰ الی ۱۴ روز نگهداری کرد. بهتر است گل ها به موقع چیده شوند بدین ترتیب طول عمر بیشتری خواهند داشت. معمولا به منظور حمل و نقل ارکیده ها از جعبه های مقوایی بزرگ استفاده می شود. در زیر هر شاخه گل یک بطری آب قرار داده می شود که پس از رسیدن به مقصد و کنترل نهایی، شاخه ها را بیرون آورده و در آب ولرم قرار می دهند. گاهی دسته بندی گل ها در کپسول های خاصی که به این منظور ساخته شده اند و تا نیمه | دارای مواد نگهدارنده هستند قرار داده می شود. در این صورت است که عمر گل بریده تا حدود ۱۰ روز بالا می رود. گل های ارکیده بسیار ظریف هستند بنابراین لازم است رفتاری همراه با ظرافت با آنها داشت زیرا در اثر ضربه خیلی زود سیاه می شوند. همچنین در نظر داشته باشید که ریشه های بیرون گلدان علامت خوبی برای سلامتی گیاه هستند و این ریشه ها برای جذب رطوبت هوا از گلدان خارج می شوند. بسیاری از این گل های زیبا در دمای ۸ درجه سلسیوس و با مراقبت های متعددی توسط خطوط هوایی به نقاط مختلف ارسال می گردد. لازم است گل ها دارای گواهی سلامت باشد و با کسب مجوز از کنوانسیون بین المللی تجارت گونه های در معرض انقراض، تمامی مسیر را در دستان تولید کنندگانشان از اقصی نقاط دنیا سفر می کنند. باید دقت شود در حمل و نقل دمای هوا پایین نباشد چرا که گل ها آسیب خواهند دید و گرمای زیاد داخل جعبه ها نیز باعث می شود تعرق گل ها افزایش یابد. ریشه های بیرون گلدان علامت خوبی برای سلامتی گیاه هستند، این ریشه ها که برای جذب رطوبت هوا از گلدان خارج می شوند علامت خوبی برای سلامتی گیاه | هستند.نشاسته و کربوهیدرات ها ذخیره شده در گل های شاخه بریده نیز سبب باز شدن و عمر طولانی گل می گردند. کیفیت و عمر طولانی گل های شاخه بریده از طریق گذاشتن ساقه ها در آب شکر (ساکاروز) بهبود می یابد. قراردادن گل ها را در یک اتاق سرد اما در آب گرم ۴۰ درجه سلسیوس خالی از فایده نیست. محلول های مختلف نگهدارنده همانند نیترات پتاسیم نیترات نقره، نیترات پتاسیم و هیپو کلریت سدیم در افزایش طول عمر و حفظ افزایش کیفیت گل ها موثر است. گل آرایی با ارکیده شما با ارکیده های متنوعی که در هر فصل وجود دارند می توانید مهارت زیادی در درست کردن و تزئین آن ها بدست آورید. استفاده از گل های زیبا جلوه زیبایی می آفریند. با سیم و روبان می توان اشکال جالبی از ارکیده پدید آورد. معمولا گل ها را در ظروف شیشه ای محتوی آب یا پارچه کتانی مرطوب قرار می دهیم تا گیاهان دوام بیشتری داشته باشند .