روش تکثیر گل رز

تکثیر رز با بذر یا جوش، خواباندن شاخه، قلمه، ساقه چوبی، قلمه ساقه علفی و پیوند جوانه و اسکنه انجام میگیرد.

بذر کاری رز

چون بسیاری از ارقام رز هیبرید است، اگر از بذر استفاده کنند گیاهی نظیر آنچه می خواهند بدست می آورند. بهتر است نشاء هائی پرورش داده و در پائیز تخمدان را قطع کرده بذر را از آن خارج ساخته و در پیت یا شن و در حرارت حدود ۵ درجه کشت کنند. در این صورت بذر می توان دوره تکمیلی رسیده شدن خود را طی کند. این دوره برای بذر رز لازم است تا پس از حدود ۶۰ تا ۱۲۰ روز بذرها سبز کند. پس از پایان این دوره بذر را در خاک می توان کاشت و خیلی سریع سبز می کند. نشاءها در همان سال اول ممکن است گل بدهد. پاجوش، خواباندن، ساقه و تقسیم ریشه بسیاری از گونه های نظیر .

R . mutida , R . rugosa , R . Blanda , R . Setigera , R . Lucida . R
Spinossisina , R . Carolina R . Wichuracana

با تقسیم ریشه، پاجوش، یا خواباندن ساقه تکثیر می شود. پا جوش ها را می شود جدا کرده، در بهار یا پائیز کشت کرد. خواباندن ساقه ساده است و شامل خم کردن شاخه و قرار دادن و پوشاندن آن در خاک است. ساقه را در محل قرار دادن در خاک قدری زخم می کنند تا تحریک به ریشه کردن بشود. خواباندن ساقه را باید در اوایل تابستان انجام داد. در پائیز همان سال این قسمت های دفن شده را که ریشه کرده است می توان از گیاه مادر قطع و در بهار بعد بطور مستقل کشت کنند.

قلمه چوب رزهای بالا رونده

رزهای مورد استفاده در محوطه سازی و هیبرید های رز دائمی اغلب با قلمه های چوبی ازدیاد می شود. این قلمه ها در پائیز تهیه شده و از چوب های رسیده و بطول ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر تهیه می شود. بهترین راهنما برای تعیین زمان تهیه قلمه پس از ریزش برگ ها در اولین یخبندان پائیزی است. قلمه ها را باید دو دسته کرده و آن را در شن در محل خشکی قرار دهند ولی بایستی جائی باشد که از خطر یخ بستن شدید بخصوص در سرمای مشهد در امان بماند. برای این کار اگر در بیرون کار می شود خوب است آن را عمیق در خاک قرار دهند. آنها را می توان بطور افقی در شن قرار داد و فرقی نمی کند که قطب ساقه و قطب ریشه قلمه در چه جهت باشد. در بهار سال بعد این قلمه ها را از شن بیرون آورده و به فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر کشت می کنند. آنقدر آن را باید عمیق کاشت که ۲٫۵ سانتی متر از قلمه یا یک جوانه از خاک خارج بماند. اگر صدمه ای به چوب از لحاظ یخبندان وارد نشده باشد نتیجه مشابهی می شود از قلمه هائی که در بهار تهیه می شود نیز گرفت. روش کار شبیه روش تهیه قلمه در پائیز است منتهی به نگهداری در شن نیازی نیست. به علاوه می بایستی قطب را در نظر گرفت.

قلمه ساقه علفی

این قلمه ها را معمولا پس از گل تهیه می کنند و از شاخه های کمتر از یکسال استفاده می شود. بایستی دارای سه جوانه باشد، دو برگ پائینی حذف شده و برگ بالائی نیز از وسط قطع شود. باید در خزانه گرم در شن کشت شده و خزانه مسدود گردد و باید آن را مرطوب نگاهداشته تا سبز کند. سایه دادن برای جلوگیری از تعریق زیاد و تبخیر رطوبت برای جلوگیری از پژمردگی و همچنین گرم نگهداشتن خزانه برای موفقیت در قلمه زدن ضروری است. شن پر خاک از لحاظ ایمن بودن از امراض برتری دارد. پس از ریشه دار شدن قلمه ها را باید در گلدان گذاشت و آن را در سایه قرار داد، تا اینکه ریشه ها به رشد بپردازد. بتدریج بوته های تازه به شرایط جدید عادت کرده و بدان تدریج هوا و شرایط سرمای بیشتری میدهند و در پائیز و یا هنگام بهار، آن را میتوان در بیرون کشت کرد. پیوند جوانه در رز در مورد نحوه پیوند جوانه و اسکنه به مبحث مربوط به طرز ازدیاد گل و گیاه رجوع شود. رزهای پیوند شده را بعضی اوقات میفروشند. این بوته ها معمولا در گلخانه پرورش داده شده، بمدت چند سال از آن ها استفاده شده است. بعضی از آنها آن طراوت لازم را از دست داده اند و برای پرورش و خریداری مناسب نیستند. سوالی که همیشه مطرح است این است که آیا باید از قلمه استفاده کرد یا اینکه پیوند زد. گاهی پیوند ترجیح دارد، زیرا پایه انتخاب شده به سرما مقاوم بوده و گل ها بیشتر و با کیفیت بهتر خواهد بود. لکن چون تکثیر آن مشکل است و مستلزم گرفتن پیوند است گرانتر تمام می شود. اگر رز روی پایه نامرغوب پیوند شده باشد، ممکن است زمستان را تاب نیاورد. لازم است بدانیم که پایه از چه جنسی است. گل هائی که با پیوند ایجاد می شود، معمولا پاجوش هائی میدهد که بایستی حذف گردد. این پاجوش ها که ممکن است از ریشه بوده و یا در واقع شاخه نوچه ای از زیر محل پیوند باشد، تمام جان شیره بوته را می گیرد و همواره باید در منزل خوب مواظب بود تا آنها را حذف نمود. بعضی اوقات رشد آنها بقدری است که بوته رزپیوندی را خشک می کند.

محل مناسب رز

در خرید گل رز باید به یک سری نکات توجه کرد

رز را باید در محل آفتابگیر قرار داد که لااقل نصف روز آفتاب بخورد. از مجاورت به درختان بایستی پرهیز گردد زیرا درخت رطوبت و مواد غذایی را از خاک خارج می کند و به رزامکان رقابت نمی دهد. خاک باید نفوذ پذیر باشد با تلاقی شدن خاک برای رز ضرر دارد. باغ را طوری طراحی کنید که بوته های رز بفاصله حدود ۷/ ۵ تا ۹۰ سانتی متر از یکدیگر باشد. این فاصله به شما امکان میدهد که بتوانید مراقبت های لازم را در تمام طول دوره رشد به سهولت انجام دهید و جلوه بهتری به رز در مقایسه با کشت متراکم آن میدهد.

تهیه خاک رز

تهیه خاک اولین گام مهم در موفقیت در کشت رز است. باید خاک غنی بوده، متخلخل و نفوذ پذیر باشد. وقتی خاکی نفوذ پذیر بوده و نسبتا سنگین باشد برای اغلب رزها رجحان دارد. خاک خیلی سنگین برای بعضی از ارقام هیبرید نظیر R . Rug0sa ممکن است مورد استفاده قرار گیرد ولی احتمال بدی نفوذ پذیری آن وجود دارد. چنانچه خاک زهکش کافی نداشته باشد، در زیر خاک در عمق ۷۵ تا ۹۰ سانتی متری لوله های زهکشی قرار داده و آن را به یک مجرای خروجی متصل می کنند. برای تهیه خاک می شود از مخلوط خاک لوم با یک چهارم کود دامی و افزودن سوپر فسفات به مقدار ۲ / ۵ کیلوگرم برای هر ۱۰ متر مربع در عمق ۵۰ تا ۷۵ سانتی متری خاک استفاده کرد. اگر خاک خیلی سنگین باشد (یعنی رس یا ذرات خیلی ریز آن زیاد باشد میتوان به خاک، آهک اضافه کرد تا ساختمان خاک را اصلاح کند. مشروط بر اینکه خاک خیلی ترش (اسیدی) باشد. این کار در مشهد مورد نیاز نیست ولی بعید نیست در نقاط پر باران ایران نظیر رشت و بطور کلی گیلان و مازندران سودمند باشد. ۲ تا ۲ / ۵ کیلوگرم سنگ آهک در ۱۰ متر مربع کفایت می کند. اگر خاک قلیائی باشد هیچگاه به آهک نیازی نیست. بعلاوه خاک قلیائی (PH خیلی بیشتر از ۷) باعث ایجاد گلهائی می شود که گل آنها آبی شده و زود از جلوه میافتد.

تهویه خاک عامل عمده ای در رشد رز است. میتوان برای این کار از خاک برگ، پیت، کود دامی و غیره استفاده و آن را قبل از کشت گل با خاک مخلوط کرد مواد آلی باعث تشکیل خاکدانه می شود و هوای بیشتری در اختیار ریشه برای رشد بهتر می گذارد. در عین حال مقدار گاز کربنیک خاک نیز کاهش می یابد چون زیاد بودن آن برای گیاه ضرر دارد. حدود یک چهارم تا یک پنجم حجم خاک را می شود ماده آلی اضافه کرد. خاکستر نیز به نسبت یک دهم تا یک پنجم حجم خاک نیز برای رز سودمند است.

کاشتن رز

موقع کشت رز در پائیز بر کشت آن در بهار ترجیح دارد. بوته را برای کشت پائیز همان موقع تازه از زمین بیرون آورده و می کارند. در حالیکه در کشت بهاره می بایستی زمستان را در جای محفوظی نگاه داشته و سپس کشت کنند که در خلال این مدت احتمال خشک شدن و ضایع شدن بوته وجود دارد. اگر در پائیز بکارند بوته ها در بهار دیگر در محل خود جا افتاده است و آماده رشد سریع و مقاومت در مقابل گرما و خشکی تابستان است. علاوه بر این در اوایل بهار میتوان آن را کود داد، در حالیکه اگر در بهار کشت شود باید تا اوایل تابستان صبر کرد و سپس کود داد زیرا تا آنموقع ریشه ها آنقدر رشد نکرده است که بتواند مواد غذائی افزوده شده را جذب کند. بوته های درشت و قوی که در اوایل بهار یا اواخر اسفند کشت می شود بوته های خوبی بدست می دهد، مگر با استفاده از رزهای گلدانی اگر کشت دیر بشود همواره درصد زیادی از بوته های کشت شده خشک می شود. اگر در اواخر بهار کشت کنند می بایستی هر روز روی برگ ها آب پاشی کرده و یا آن را در سایه قرار دهند. برای کشت در پائیز می بایستی خاک آن را در اواخر مرداد آماده کنند ولی برای کشت بهاره هروقت در پائیز می توان اقدام به تهیه زمین کرد. اگر رز را از جای دوری بمنزل می آورید، بهتر است ریشه آن را بمدت حدود یک ساعت در آب قرار دهید و سپس بکارید. اگر به محض دریافت بوته نمیتوانید آن را کشت کنید باید بوته را کاملا از خاک بپوشانید (هم ریشه و هم ساقه) و به همین ترتیب آن را تا زمان کشت نگهداری کنید. بهترین روز برای کشت رز روزهای نسبتا خنک است. طرز قرار دادن گیاه رز اغلب هیبرید های چای و رونده های پا کوتاه باید به فاصله حدود ۴۰ سانتی متر از یکدیگر کشت شود ولی بترتیب که بوته های درشت تری استفاده می شود از فاصله بیشتری باید استفاده کرد. گل های هیبرید دائمی حتما بایستی حدود ۶۰ سانتی متر از هم فاصله داشته باشد. فاصله لازم برای رعایت حاشیه حدود ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر است. برای اخذ بهترین نتیجه و برای آنکه بوته برای هرس و مواظبت راحت تر در دسترس باشد بدون آنکه لازم بشود پا به خاک آن گذاشت بهتر است تعداد ردیف ها را به ۳ یا ۴ ردیف محدود کنند و این ردیف ها به تناوب باشند.