ساخت و پرورش بونسای با بذر

مرحله ساخت بونسای از بذر دارای مزیت های بیشماری است از قبیل اینکه مقاومت بونسای ۱۰۰ درصد نسبت به نوع قلمه بیشتر خواهد بود و یا اینکه در نوع برنامه ریزی برای شکل دهی بهتر خواهید توانستشکل گیری کنید و در ابتدای کار برای تقسیم بندی شاخه ها نیز مانور بیشتری را خواهید داشت. در اینآموزشمراحل ابتدایی کار را قرار داده ایم.
١- بذرها را خریداری کنید. پرورش درخت بونسای از طریق بذر فرایندی آرام و زمانبر است. بسته به نوع درختی که پرورش میدهید، امکان دارد ۴ – ۵ سال طول بکشد که قطر تنه درخت به ۲. ۵ سانتیمتر برسد. همچنین برخی از بذرها به مراقبت دقیقی نیاز دارند تا امکان جوانه زدنشان وجود داشته باشد. البته این روش از سایر روشها کاملتر است چون از بدو رویش میتوانید در روند رشد بونسای دخالت داشته باشید. | برای شروع، بذر بونسای مدنظرتان را از طریق فروشگاه اینترنتی ایگل خریداری کنید یا اینکه آنها را از دامان طبیعت جمع آوری کنید. بسیاری از درختان برگریز نظیر بلوط، راش و افرا دارای پوسته هایی هستند که به صورت سالیانه از دل درخت بیرون میآیند و بذرهایشان در داخل این پوسته ها هستند. به دلیل سهولت برداشت این دانه ها، میتوانید آنها را برای پرورش بونسای انتخاب کنید. سعی کنید که دانه های تازه را تهیه کنید. بازه زمانی جوانه زدن دانه های درخت معمولا بزرگتر از بذر گل یا سبزیجات است. به عنوان مثال، دانه های بلوط، اگر در اوایل پاییز برداشت شوند و هنوز اندکی از رنگ سبزشان را داشته باشند، در تازه ترین حالتشان هستند.

۲- اجازه دهید که بذرها جوانه بزنند. هنگامی که بذر مناسب برای درخت بونسای را جمع آوری کردید، میبایست از آنها مراقبت کنید تا جوانه بزنند. در مناطق غیر استوایی که بازه زمانی مربوط به هر فصل معلوم است، بذرها معمولا در پاییز از درخت میافتند، سپس در دوره زمستان در شرایط رکود میمانند و در بهار جوانه میزنند. دانه های این درختان اگر در منطقه خودشان قرار داشته باشند، معمولا پس از گذر از فصل سرما و گرم شدن هوا در بهار، جوانه میزنند. در این موارد، لازم است که شرایط فصول مختلف را برای دانه ها شبیه سازی کنید و مثلا برای نشان دادن فصل سرما، آنها را در یخچال بگذارید . اگر در محیطی زندگی میکنید که فصلها روند طبیعی خودشان را دارند، میتوانید به سادگی دانه را در گلدان قرار داده و آن را در کل فصل زمستان و بهار در محیط بیرون از خانه بگذارید. اگر شرایط این کار را ندارید، در فصل زمستان دانه را داخل یخچال بگذارید. دانه ها را داخل کیسه پلاستیکی زیپدار که پر از خاک مرطوب (نظیر ورمیکولیت) است، بگذارید و پس از عبور از فصل زمستان، در بهار آنها را بیرون آورده و ظاهر شدن جوانه ها را نگاه کنید. | برای اینکه چرخه طبیعی دمای هوا را که شامل کاهش تدریجی هوا از انتهای پاییز و سپس افزایش آن در اوایل بهار میشود، شبیه سازی کنید، ابتدا کیسه پلاستیکی را داخل یخچال بگذارید. پس از گذشت دو هفته،هر بار یک طبقه کیسه را بالاتر ببرید تا دمایش سردتر شود. در اواخر زمستان همین فرایند را به صورت معکوس طی کنید و کیسه را طبقه به طبقه پایین بیاورید .

3- جوانه هایتان را داخل گلدان گل یا سینی مخصوص بذر قرار دهید. وقتی که جوانه هایتان شروع به شکفتن کردند، میتوانید به پرورششان در گلدانهای کوچک فکر کنید. اگر بذرهایتان را در محیط بیرون گذاشته اید که به صورت طبیعی جوانه بزنند، معمولا نیازی به تعویض گلدان اولیه نیست. اگر آنها را داخل یخچال گذاشته اید، دانه های سالم را به گلدان یا سینی مخصوص بذر منتقل کنید. سوراخ کوچکی برای بذرتان حفر کرده و دانه را به گونه ای داخل آن بکارید که جوانه آن مستقیم به سمت بالا و سیستم ریشه به صورت مستقیم رو به پایین قرار گیرد. بلافاصله پس از کاشت دانه به آن آب بدهید. در طول زمان سعی کنید که خاک اطراف دانه اتان مرطوب باشد اما آنقدر زیاد آب ندهید که خاک خیس شده و تبدیل به گل شود؛ در این صورت ریشه گیاه پوسیده میشود . در ۵-۶ هفته ابتدایی پس از کاشت گیاه در گلدان جدید به آن کود ندهید. در ابتدا با مقادیر کم کود شروع کنید، زیرا در صورت زیاد بودن کود، امکان سوختن ریشه ها و از بین رفتنشان بر اثر مواد شیمیایی وجود دارد .

۴- جوانه هایتان را در محیطی با دمای مناسب نگهداری کنید. با ادامه رشد بذرهایتان، مهم است که آنها را در معرض دمای سرد نگذارید، زیرا امکان از بین رفتنشان وجود خواهد داشت. اگر در منطقه ای زندگی میکنید که در فصل بهار هوا گرم است، باز هم میتوانید جوانه ها را به محیطهای آفتابگیر در بیرون از خانه ببرید، البته به گونه ای که در معرض باد شدید یا نور مستقیم آفتاب نباشند. این کار باعث میشود که درخت اتان به شرایط طبیعی عادت کرده و بتواند در محیط بیرون زنده بماند. اگر در مناطق استوایی زندگی میکنید، یا فرایند جوانه زدن را در فصل معمول آغاز نکرده اید، بهتر است که گیاهتان را در داخل خانه یا گلخانه نگه دارید. صرفنظر از محل نگهداری جوانه ها، مهم این است که آنها به صورت مداوم آب دریافت کنند. خاک را مرطوب نگه دارید اما در آبیاری افراط نکنید .

۵- مراقب جوانه ها باشید. به آبیاری مداوم و محتاطانه و همچنین قرار گرفتن گیاهتان در معرض نور آفتاب ادامه دهید تا جوانه رشد کند. در درختان بر گریز ابتدا دو برگ خیلی کوچک جوانه میزند که لپه نامیده شده و قبل از رویش برگهای واقعی به وجود میآیند. رشد ابتدایی درخت از همان دو لپه آغاز میشود. با ادامه رشد درخت (باز هم تاکید میکنم که این فرایند چند سال طول میکشد) میتوانید آن را به گلدانهای بزرگ و بزرگتر منتقل کنید تا به اندازه واقعی و مد نظر شما برای درخت بونسای برسد . هنگامی که درخت اتان به درستی جان گرفت، میتوانید آن را به محیط بیرون انتقال دهید تا از آفتاب سر صبح و سایه بعد از ظهر بهره مند شود و بتواند در شرایط طبیعی محل زندگی شما رشد کند. گیاهان استوایی و سایر گونه های حساس را بهتر است در خانه نگه دارید، على الخصوص اگر با اقلیم شما سازگار نیستند.

ساخت و پرورش بونسای از درخت

۱- با توجه به وضعیت اقلیمی محل زندگیتان، گونه مناسب را انتخاب کنید . تمامی درخت های بونسای یکسان نیستند. بسیاری از گیاهان ساقه چوبی چندساله و حتی برخی از گیاهان استوایی میتوانند به درخت بونسای تبدیل شوند، اما قرار نیست تمامی آنها با اقلیم محل زندگیتان سازگار باشند. در هنگام انتخاب گونه، میبایست به وضعیت آب و هوایی منطقه توجه شود. به عنوان مثال، برخی از درختان در دماهای پایین از بین میروند اما برخی دیگر به این دماهای پایین نیاز دارند تا وارد دوران رکود شده و خود را برای بهار آماده کنند. قبل از ایجاد درخت بونسای، حتما در مورد تناسب گونه انتخاب شده با وضعیت اقلیمی منطقه اتان تحقیق کنید، على الخصوص اگر قصد دارید درخت را در بیرون از خانه نگهداری کنید. در این راستا میتوانید از مسئولین فروشگاهی که از آن خرید میکنید، راهنمایی بخواهید. یکی از ابتدایی ترین و سازگارترین گونه های بونسای، جونیپر (سرو کوهی) است. این گیاه همیشه سبز به شدت مقاوم بوده و میتواند در تمامی نقاط نیمکره | شمالی و مناطق گرمتر نیمکره جنوبی زنده بماند. همچنین پرورش سرو کوهی راحت است، میتوان به راحتی آن را هرس نمود و چون یک گیاه همیشه سبز است، هیچگاه برگهایش را از دست نمیدهد. البته رشد آن به کندی صورت میگیرد . درختان دیگری هم در دسته مخروطیان گیاهانی همانند سرو کوهی) قرار میگیرند که از آنها نیز درخت بونسای تهیه میشود. میتوان به کاج، صنوبر و سرو اشاره نمود. درختان برگریز نیز دیگر مواردی هستند که برای تهیه بونسای استفاده میشوند که به عنوان نمونه میتوان از افرای ژاپنی، ماگنولیا، نارون و درخت بلوط نام برد. همچنین برخی گیاهان استوایی و دارای ساقه غیر چوبی نظیر گیاه پشم و گل رزبرف موجود هستند که میتوان آنها را در محیط داخل خانه و در اقلیمهای سرد و گرم نگهداری کرد.
۲- همان ابتدا تصمیمتان در مورد نگهداشتن گیاه در داخل یا خارج خانه را بگیرید. بدیهی است که نیازهای درخت بونسای در محیط بیرونی و درونی با یکدیگر فرق کند. معمولا گیاهانی که در داخل خانه قرار میگیرند، محیطی خشکتر و کم نورتر را تجربه میکنند، در نتیجه میتوانید درختانی که نیاز به نور و رطوبت کمتری دارند را برای پرورش در محیط داخلی انتخاب کنید.| در زیر فهرستی از رایجترین گونه های درخت بونسای آماده است که با توجه به تناسبشان برای پرورش در محیط داخلی و خارجی، گروه بندی شده اند محیط داخلی: فیکوس، چتر هاوائی، سریسا، یاسمن، کاملیا، شمشاد کینگزویل . محیط بیرونی: سرو کوهی، درخت سرو، صنوبر، افرا، توس، راش، درخت چهل سکه، کاج اروپایی، نارون. به خاطر داشته باشید که دمای گونه ها باید به شکلی باشد که در زمستان وارد دوران رکود شوند، وگرنه از بین میروند. آنها نمیتوانند برای مدت زمان طولانی در داخل خانه پرورش داده شوند .

۳- در مورد اندازه دلخواهتان برای درخت بونسای تصمیم گیری کنید. درختان بونسای دارای اندازه های متنوعی هستند. ارتفاع آنها در گونه های متفاوت در محدودهی ۱۵ تا ۹۰ سانتیمتر نیز قرار میگیرد. اگر بونسای را از طریق جوانه یا قلمه یک گیاه دیگر پرورش دهید، امکان اینکه در شروع قد کوتاهتری نیز داشته باشد، وجود دارد. گیاهان بزرگتر به آب، خاک و نور خورشید بیشتری احتیاج دارند، بنابراین قبل از خرید بونسای تمام منابع موجود و نیازمندیهایتان را بررسی کنید و سپس تصمیم گیری کنید. در حین تصمیم گیری در مورد اندازه دلخواهتان برای بونسای، میبایست چند نکته را مد نظر داشته باشید : اندازه گلدان مورد استفاده ، فضای موجود در خانه یا محل کار، میزان دسترسی به نور خورشید در خانه یا محل کار ، میزان مراقبت و وقتی که میتوانید برای آن درخت در نظر بگیرید(درختهای بزرگتر نیاز به مراقبت و وقت بیشتری دارند).

۴- در هنگام انتخاب گیاه، محصول نهایی را در ذهن مجسم کنید. هنگامی که در مورد نوع و اندازه بونسای دلخواهتان تصمیم گیری کردید، میتوانید به فروشگاه بذر محل مراجعه کرده و مورد دلخواهتان را خریداری کنید. هنگام انتخاب گیاه، به دنبال گیاهی با برگان سبز، شاداب و سالم بگردید تا از سلامت آن اطمینان حاصل کنید (به خاطر داشته باشید که درختان برگریز میتوانند برگهایی با رنگ متفاوت در پاییز داشته باشند). | در نهایت، وقتی که سالمترین و زیباترین مورد را انتخاب کردید، شکل نهایی آن گیاه پس از هرس کردن را در ذهن مجسم کنید. | یکی از بخشهای سرگرم کننده مربوط به نگهداری بونسای این است که آن را به آرامی هرس کرده و شکل دهید تا دقیقا قیافه دلخواهتان را پیدا کند (امکان دارد که این کار چند سال نیز طول بکشد). درختی را انتخاب کنید که شکل ذاتی اش اجازه هرس کردن را بدهد و مطابق با موارد مد نظرتان باشد.
به خاطر داشته باشید که اگر میخواهید بونسای را از طریق بذر پرورش دهید، میتوانید رشد درخت را در هر مرحله کنترل کنید. در هر حال، امکان دارد که فرایند تبدیل بذر به درخت کامل ۵ سال طول بکشد (بسته به گونه انتخاب شده دارد. بنابراین اگر دوست دارید که از همان ابتدا، درخت را هرس کنید و شکل دلخواهتان را به آن بدهید، بهتر است که یک گیاه آماده و از پیش کاشته شده را خریداری کنید. یکی دیگر از گزینه های پیش روی شما این است که بونسای را از طریق قلمه پرورش دهید. منظور از قلمه، برشهایی است که از درخت در حال رشد زده شده و در خاک جدید به صورت یک گیاه جداگانه کاشته میشود. استفاده از قلمه نیز انتخاب خوبی است زیرا از طرفی رشد گیاه خیلی طول نمیکشد و از طرف دیگر شما میتوانید فرایند بزرگ شدنش را تحت کنترل خود در آورید .

۵- یک گلدان انتخاب کنید. یکی از نشانه های درخت بونسای این است که میبایست در گلدانی کاشته شود که رشدش را محدود کند. مهمترین فاکتوری که میبایست در فرایند انتخاب گلدان مدنظر باشد، اطمینان از اندازه درست آن برای پوشاندن کامل ریشه های گیاه میباشد. هنگامی که درختتان را آبیاری میکنید، گیاه رطوبت خاک را از طریق ریشه هایش جذب میکند. مسلم نمیخواهید خاک موجود در گلدانتان آنقدر کم باشد که ریشه ها نتوانند رطوبت لازمه را جذب کنند. همچنین برای اینکه جلوی پوسیدگی ریشه گرفته شود، میبایست گلدانی با یک یا چند سوراخ تخلیه در انتهایش انتخاب کنید. اگر گلدانتان سوراخ ندارد، خودتان با مته این سوراخها را ایجاد کنید .اگرچه گلدانتان میبایست اندازه لازمه برای رشد درختان را داشته باشد، اما از طرف دیگر، میبایست گلدانی جمع و جور و زیبا برای بونسای انتخاب کنید . گلدانهای خیلی بزرگ باعث میشوند که درخت کوچک به نظر بیاید و شکل مناسبی را پیدا نکند.میبایست گلدانی را انتخاب کنید که متناسب با ریشه های درخت باشد. میتوانید تناسب بونسای با گلدان را از نظر بصری بررسی کنید. برخی از افراد ترجیح میدهند بونسای را در گلدانهای ساده و معمولی پرورش دهند و پس از رشد کامل، آنها را به گلدانهای تزئینی و زیبا منتقل کنند. این روش بسیار خوب است، البته اگر بونسای مد نظرتان اجازه تعویض گلدان پس از رشد کامل را بدهد.