نیازهای گیاهی

نیاز گیاهان

گیاهان نیز مانند انسان ها برای رشد و نمو به مواد غذایی نیاز دارند. فتوسنتز تامین کننده کربوهیدرات است و به علاوه لازم است عناصر معدنی خاصی از محیط ریشه جذب گیاه شود. جذب عناصر توسط ریشه گیاهان به صورت اختصاصی نیست، به این معنی که ورود عناصر در گیاه دلیل بر ضروری بودن آن برای رشد و نمو نیستم گیاه قادر به تشخیص مواد جذب شده از خاک نیست، چون اگر چنین بود علف کش ها را جذب نمی کرد. شرایط ضروری بودن عناصر این است که فقدان عنصر، رشد زایشی و رویشی را با مشکل مواجه کند. با به کار بردن عنصر علایم کمبود برطرف شود و عنصر مستقیما در تغذیه گیاه نه در فعالیتهای شیمیایی یا میکروبیولوژی خاک یا محیط کشت موثر باشد. برخی از حشره کش ها که به خاک اضافه می شود از طریق سیستم آوندی به تمام قسمت های گیاه منتقل و در اثر تغذیه حشره از شیره گیاه منجر به مرگ آن می شود.
۱- کودهای آلی: از کودهای آلی جهت اصلاح بافت فیزیکی و نفوذپذیری بافت یکنواخت در خاک استفاده می شود. شامل جامد حیوانی، گیاهی، مایع حیوانی است.

۲- کودهای معدنی: انواع کودهای شیمیایی

کود جامد حیوانی: کود مرغ، اسب، گاو، پودر استخوان، پودر خون، شاخ، سم و غیره بیشتر است قبل از استفاده به مدت ۲-۳ سال تحت شرایط خاص پوسیده شود. لازم به ذکر است کود مرغی و اسبی به تنهایی استفاده نشود چون کود مرغی دارای ازت خیلی بالایی است و ممکن است سبب گیاه سوزی شود و هم چنین از کود اسبی برای بستر قلمه زنی استفاده نگردد به علت تخمیر بالا یعنی تولید گاز آمونیاک ;NH مضر است آمونیاک گازی سمی است)
کودهای مایع حیوانی: این کودها به علت جمع آوری مشکل آنها و همراه داشتن مواد مضر و حذف مواد مضر آنها نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی دارد.
انواع کودهای گیاهی
خاکبرگ، از پوسیده شدن موادی مثل برگ درختان چمن های قیچی شده حاصل شده که جهت سیگ کردن و قابل نفوذ کردن خانه استفاده می شود. برای تهیه خاک برگ در فصل پاییز برگهای خشک درختان که لایه جمع آوری رگبرگ ضخیم ندارند مثل برگ درختان میوه افرا نارون، چنار و غیره را در گودال به صورت یک کرده، پس از آن که با آب پاشی رطوبت جهت پوسیدگی تامین حاصل شد کود ازته و یا اوره به آن اضافه کرده و لایه دیگر برگ به آن اضافه کرده و آب پاشی و دادن کود ازته انجام میشود. در اثر رشد باکتری ها برگها پوسیده میشود. لایه ها را هر چند وقت یک بار از هم جدا و جابه جا کرده و در جای دیگری قرار داده تا از گرمای زیاد باعث از بین رفتن باکتریها و خفگی آنها می شود ) جلوگیری کرد. در شرایط عادی خاک برگه پس از ۸ تا ۱۰ ماه استفاده می شود ( خاک برگ ایده ال ۳ الی ۴ سال ). خاک برگ آماده شده را باید الک زاید ( چوب و غیره ) جدا شود. چون خاک برگ ممکن است حاوی بذر علف هرز بوده لذا باید استریل گردد. گیاهانی که در صد سلولز بالا دارند اثر عکس دارند و دیر پوسیده می شوند. بهتر است در تهیه خاک برگ از درختان سوزنی برگ و برگ درخت گردو به دلیل مواد رزینی استفاده نشود.
مهم ترین خاک برگهای گیاهان آپارتمانی
خاکبرگ معمولی: از تجزیه برگهای گیاهان مختلف ایجاد شده است.
پیت: نوعی خاک است که از تجزیه خزه اسفاگنوم یا از بقایای گیاهان در باتلاقها، مرداب ها و رودخانه در جای مانده به دست آمده است که در ترکیبات گلدانی استفاده شده است.
خزه لوش یا پیت خزه، رنگ آن قهوهای و ظرفیت نگهداری آن ۱۰ برابر وزن خشک آن است و اسيديته أن ۳ / ۸ تا ۴ بوده و دارای مقدار کمی ازت و فسفر و پتاس آن ناچیز است. بیشتر به منظور نگهداری آب به خاک گلدان اضافه شده و قبل از افزودن آن باید در صورت لزوم آن را تکه تکه کرده و مرطوب ساخت. تورب را میتوان با نسبت ۵۰ درصد با ماسه مخلوط نموده و به عنوان خاک گلدان استفاده نمود ولی به دلیل سبکی و فقر مواد غذایی یک برنامه کودپاشی در نظر بگیرید. پیتهای حاصله از تجزیه اسفاگنوم سبب کاهش موقتی ازت در خاک می شود.
پیت ماس نیز نوعی تورب اطلاق می شود که به صورت پودر بوده و متخلخل و ظرفیت هوای آن نسبتا کم است و در گلدان به صورت مخلوط با ماسه و خاک باغچه به کار می رود ولی بعضی از گیاهان نظیر گلوکسینیا و آزالیا را می توان در تورب خالص کاشت در این مورد بهتر است با کودهای شیمیایی کمبود آن را جبران کرد همچنین ترکیب ۵۰ درصدی ماسه و تورب را در گیاهانی نظیر گل آنتوریوم، ژربرا و بگونیا رکس نتایج خوبی داشته است. مواد آلی نیمه پوسیده را تورب می گویند و مواد آلی کاملا پوسیده را پیت می گویند.
خره اسفاگنوم: بقایای خشک شده گیاهان مردابی بوده که ظرفیت جذب آب در آنها ۱۰ تا ۲۰ برابر وزن خود است و شامل مواد معدنی و دارای ۴-۳ / ۵ و استریل بوده و حاوی چند ماده اختصاصی قارچ کش است و از مرگ گیاه چه جلوگیری می کند.
کود سبز: کشت یک محصول و برگردان آن قبل از شخم به زمین که از تیره لگومینوز بوده و حاوی ازت بالا (به خاطر گره های نیتروژنی) است. این امر افزایش چندانی در میزان مواد آلی نداشته ولی سبب افزایش هواد غذایی خاک و به خصوص ازت میشود.
لوم: نوعی دیگر خاک برگ است که از تجزیه برگ چمن به دست می آید و دارای اسیدیته ۶ بوده و می توان با اضافه کردن آهک، pH را تغییر داد و گیاه را کاشت، حاصل خیزی خاکهای چمنی بالاتر از خاکهای جنگلسی است؛ زیرا مواد آلی خاک های چمنی تقریبا دو برابر خاک های جنگلی است. این مواد آلی بیشتر حاصل تجزیه چمن هاست که ممکن است هر ساله اتفاق بیفتد ولی در جنگل ریشه ها دوره زندگی طولانی تری دارند و فقط شاخ و برگهای آنها می پوسد.
کمپوست: نوعی خاک برگ است در تجزیه ضایعات گیاهان نه تنها برگ بلکه کلیه اندام ها و به طور کلی هر ماده دور ریختنی که منشاء گیاهی دارد و به صورت پودر حاصل شده و هر چند وقت یک بار آن را به هم می زنیم.
طرز تهیه کمپوست: ضایعات و پس مانده مواد غذایی باغ ها، منازل و غیره حتی کاغذ و مقوی و پوست میوه جات را درون جعبه هایی ریخته و برای تجزیه آن از آهک و ادرار حیوانات و پهن و کود اوره استفاده نمود و هر چند وقت یک بار آن را به هم زد.
عیب عمده کمپوست آلوده بودن آن است و برای رفع این معضل کمپوست را با قارچ کش ها و حشره کشها استریل می کنیم.
خاک جنگل: نوعی خاک برگ است که از تجزیه برگهای گوناگون در جنگل حاصل شده است و می توان در بیشتر موارد به جای تورب از آن استفاده کرد.
ورمی کمپوست: کرمی را در گودالی با ابعاد مشخص کشت داده که مخاط دهان گرم بر روی برگها ریخته و درصد مواد غذایی را بالا می برد. کودهای ورمی کمپوست دارای درصد بالایی از خواص عناصر مفید در خاک گیاه دار (خاک و برگ هوموس ) می باشند. عناصر ارزشمندی که در خاک و برگ موجود است به ذرات خاک کمک می کنند تا دسته ای را برای ایجاد کانال هایی برای عبور راحت تر هوا در گیاه ایجاد کنند در ضمن این عناصر باعث افزایش ظرفیت حفظ و نگهداری آب به مقدار زیادی می شوند. اسیدهای مطلوبی که در خاک و برگ موجود است محلهای به هم پیوسته ای را برای تغذیه گیاهان ایجاد می کند. تولید کود به روش ورمی کمپوست هیچ گونه بوی بد از خود به جای نمی گذارد و کمپوست تولید شده عاری از میکروب و میکروارگانیسم های مضر و بیماری زا می باشد. کرم ها قادر به تولید پروتیین بسیار بالا بوده و نیازی به پروتیین ندارند و هم چنین در لوازم آرایشی و بهداشتی و نیز به عنوان پودر پروتیینی فرآوری شده جسم گرم جهت غذای طیور، همچنین سلومیک در صنایع غذایی، گرانول و پولک پروتیینی جسم کرم در غذای آبزیان، چربی کرم از جمله امگا۳ در منابع غذایی و صنایع دارویی استفاده می شود.

خواص ورمی کمپوست – سبکه و فاقد هر گونه بود – عاری از تختهم علف های هرزه – محاوی میکروارگانیسم های هوازی مفید مانند از توباکترها . – بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلى. – دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن، روی، مس و منگنز، – دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر هورمونها . – قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی – فرآوری سریع تر از پپو کمپوست – عاری از باکتریهای غیر هوازی، قارچها و میکروارگانیسم های پاتوژن. – اصلاح کننده خصوصیات فیزیک و شیمیایی و بیولوژیکی خاک. – وجود عناصر ماکرو شامل ازت، فسفر، کلسیم. – امکان فراوری به جای کمپوست – هوادهی بهتر خاک با ایجاد خلل و فرج و ایجاد پوکی در خاکهای متراکم – قابل مصرف در پرورش کلیه محصولات کشاورزی کودهایی که مصرف می کنیم باید پوسیده باشد تا هم قابلیت جذب آن زیاد شود و هم تخم علف هرزهای و هم تخم حشرات مضر در کود پوسیده از بین رفته و وجود نداشته باشد.

کودهای شیمیایی: حاوی عناصر مورد نیاز گیاه از جمله ازت، فسفر، پتاس، آهن، روی، منیزیم، مس، منگنز، مولیبدن، گوگرد و غیره می باشد و با نام های مختلف به فروش می رسد. به کودهایی که در ترکیب آنها ازت، فسفر، پتاس وجود دارد کود کامل می گویند. بهترین نحوه استفاده از کودهای شیمیایی به صورت محلول با آب و اجتناب از پاشیدن کود به صورت خشک در پای گلدان است. بهتر است قبل از محلول پاشی برگ های گیاهان مرطوب شوند تا میزان جذب کود از طریق برگ زیاد شود و هم چنین دو ساعت بعد از محلول پاشی بهتر است برگها مجددا مرطوب نمود تا عمل جذب بهتر صورت گیرد. احتياجات گیاهان به عناصر مختلف متفاوت است مثلا بنفشه آفریقایی به کودهایی با ازت بالا نیاز دارد و بر عکس کاکتوس ها نیاز چندانی ندارند. گیاهانی که خاک های اسیدی می پسندند باید از کودهای با pH اسیدی استفاده کرد. کودهای موجود در بازار ایران: پرگون، فیلیپ، کریستالون، قطره طلا، زربار و فوسامکو، فولر و غیره است.
تمام عناصر موجود در طبیعت برای رشد گیاه ضروری می باشد و اهمیت آنها با هم برابر است ولی اندازهی مصرف آنها متفاوت است. C1
, H , 0 , C در هوا جذب می شوند و بعد عناصر پرمصرف بیشتری برخوردار هستند و عناصر S
, Mg , Ca
K , P ,
N از درجه اهميت عناصر کم مصرف و پر مصرف می باشد و در آخر عناصر کم مصرف هستند مانند:
به عنوان عناصر حد واسط شناخته شده اند و مقدار مصرف آنها بین که در حد میلی گرم مصرف می شوند و یک سری عناصر دیگر هستند که هنوز شناخته شده نیستند. در منحنی
B , Fe , Mn , Zn , Ni , Cu
,90) رشد و تغذیهی گیاه مراحل زیر دیده می شود:
گرسنگی مطلق: کمبود عناصر با برهم خوردن تعادل عناصر با هم می باشد.
گرسنگی پنهان: از ظاهر گیاه پی به آن نمی توان برد و گیاه در واقع سوء تغذیه دارد.
Š
منطقه برگشت پذیر: افزایش مصرف كود که زیان آور است و کود در میوه ها تجمع می یابد و زیان اور خواهد بود.
مرحله مسمومیت: افزایش مصرف کود، باعث سوختگی و مسمومیت گیاه می شود و علایم زیان اور ان خطاهر میشود. روشهای تغذیه ی درختان و درختچه های زینتی
1) تغذیه از سطح خاک : از مزایای این روش دارای سرعت بالا، شرایط متعادل عناصر را فراهم می کند و هزینه نسبتا پایینی دارد.
از معایب این روش؛ باعث آلودگی آب و خاک می شود همچنین ساختمان فیزیکی خاک را از بین می برد. وقتی کود شیمیایی در کنار درخت ریخته شود و بعد آن را شخم بزنیم کود شیمیایی با مواد خاک واکنش انجام داده و باعث بالارفتن pH خاک می شود. البته عاملی به نام کلات وجود دارد که باعث نگه داشتن عناصر کنار خاک رس می شود و در مواقع لازم آن را آزاد می کند تا مورد استفاده گیاه قرار گیرد.
برای یک درخت ۱۰ ساله ۱۵ تا ۳۰ کیلوگرم کود پوسیده +۱ کیلوگرم سولفات آمونیوم، ۱۰۰g سولقات پتاسیم، ۲۰۰g سوپر فسفات تریپل، kg
1 سولفات آهن، ۵۰۰g سولفات روی، ۱۰۰g سولفات Mn سولفات مس ۱۰۰g و گوگرد عنصری kg ۲ کود لازم است. گوگرد زمانی که وارد خاک می شود اگر باکتری تیوباسیلوس در خاک وجود داشته باشد با اکسیژن ترکیب شده و تشکیل اسید H2SO4 میشود.
۲) تغذیه مخلوط یا محلول با آب آبیاری؟: مزایای این روش، سرعت جذب زیاد آن و هزینه ی تغذیه بسیار پایین است و از معایب این روش، تجمع کود در مکان ابتدایی آبیاری و تغذیه گیاهان ابتدایی که کود بیشتری مصرف می کنند ولی گیاهان انتهایی کود زیادی به آنها نمی رسد. گیاهانی که بیشتر کود می خورند وارد مرحله ی سمیت شده و گیاهانی که کود کمتری میخورند ضعیف تر هستند و نسبت به آفات و بیماری هاقدرت کمتری دارند. عیب دیگر، آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی است و هم چنین هزینه های زیاد از بین می رود بنابراین باید از آبیاری تحت فشار استفاده کرد.
این روش نسبت به روش قبلی آلودگی بیشتر و هزینه ی بیشتری را می طلبد؛ زیرا کودها ابتدا با آن ترکیب شده و کاملا در آن حل می شود ولی در دو روش قبلی چون کودها جامد است با آبیاری آب سریع تر از کودها دور می شود و آلودگی کمتر خواهد بود. برای از بین بردن این عیب از کودهای دیر جذب استفاده می کنند.